De eerste les is meteen enorm boeiend. En leuk! We kijken naar ons onmetelijke heelal, in welke uithoek wonen wij eigenlijk? We gaan dieper in op landingen op de maan. En op Mars. En Venus. Zelfs op een maan van Saturnus. Waarom is Jupiter zo belangrijk voor ons? Venus kun je makkelijk zien - maar hoe? Herken je de Grote Beer? Wat is een supernova? Of een zwart gat? Kan een heelal uit niets ontstaan? Wat betekende Albert Einstein voor ons begrip van ruimte en tijd? De ruimtesonde 'Voyager 1' is op weg naar de volgende ster met een Nederlandse boodschap aan boord - welke? Staat de zon stil? Wat is een jaar? Waarom zijn er seizoenen op aarde? Reizen we binnenkort naar mars? Allemaal vragen die we gaan bekijken. Maar ook wetenschappers als Edwin Hubble of Enrico Fermi komen aan bod. Of Eugene Shoemaker die begraven ligt op de maan. Je kijkt nooit meer op dezelfde manier naar de sterren. De eerste les is als een 'oerknal'.

We leven op een fragiele planeet. Precies op de juiste afstand van de zon. Met gelukkig een maan die ons langzamer laat draaien. En een ijzeren kern die de gevaarlijke zonnewind magnetisch afbuigt. Meer dan 99,99% van de aarde is warmer dan 100 graden Celsius. We leven op een kleine breekbare korst die vaak spontaan openbarst. Terwijl kometen zich op onze velden storten. Met een stijgende zeespiegel en kolkende rivieren in onze kwetsbare Betuwe. Stijgt het water van de Rijn eigenlijk? Komen er tornado's in Nederland voor? Neemt de populatie ijsberen af of juist toe? Wat is een broeikasgas? Wat betekent de stijging van de gemiddelde temperatuur voor ons als mensheid? Met andere woorden: hoe veilig ben je op aarde? We kijken naar de maximale diepte de de mens ooit in de aarde heeft geboord. En hoe enorm gelukkig we ons mogen prijzen dat we op deze mooie aarde kunnen bestaan. We weten al relatief veel van het heelal, maar nog relatief weinig van onze eigen planeet. Een leuke les die je dicht bij huis brengt.

Hoe is het leven op aarde ontstaan? Door God geschapen, vanaf een komeet overgebracht of spontaan ontstaan uit dode materie? Kunnen we leven 'maken' in een reageerbuis? Hoe werken cellen eigenlijk? Wat is DNA? Wat heeft de uitvinder van het verschrikkelijke gas Zyklon B, Nobelprijswinnaar Fritz Haber, te maken met de enorme groei  van de wereldbevolking? Wat was de builenpest voor een ziekte? Hoe bestrijden we bacteriën? Wat is een virus en welke impact had Covid-19? Wat hebben we elke dag te danken aan Gregor Mendel, Louis Pasteur of Edward Jenner? Wat was de belangrijkste doodsoorzaak honderd jaar geleden? En nu? Hoe oud wordt een mens tegenwoordig? De grens van de wetenschap wordt weer bereikt. Zijn we een zakje chemicaliën? Of zijn we meer dan dat. Ik hoop het laatste.

In deze vierde les gaan we op een makkelijk te begrijpen manier kijken naar de wereld van het hele kleine. Waaruit zijn we opgebouwd? Wat is een atoom? Wat is een molecuul? Ik blonk vroeger op school niet uit in natuur- en scheikunde. We houden het dus simpel. Maar wat een prachtige verhalen zijn er te vertellen over de ontdekkers van de kleinste deeltjes. We kijken naar wetenschappers als Niels Bohr, Marie Curie en Werner Heisenberg. Hoe maak je een atoombom? Hoe laten ze die hele kleine deeltjes op elkaar botsen? We kijken naar de elementen, de deeltjes waar de wereld uit bestaat, en staan stil bij verhalen over uraan, goud, molybdeen en wolfraam. Saai? Absoluut niet. Deze grens van de wetenschap - waaruit bestaat de wereld eigenlijk? - is een les die je bij zal blijven.

Onze manier van denken vormt ons, maar we weten nog relatief weinig over de manier waarop onze hersenen werken. In deze boeiende les staan we stil bij de werking van ons brein en het effect van hormonen op ons handelen. Hoe zitten onze hersenen in elkaar? Wat zijn hormonen? Klopt het dat we maar 10% van onze hersencapaciteit gebruiken? Hoe werkt het knuffelhormoon oxytocine? Welk effect heeft testosteron? Wat heeft een klauwkikker met zwangerschap te maken? Welke effecten hebben het Borderline Syndroom of de ziekte van Alzheimer? Maar ook kijken we naar hoe ons geheugen werkt. Kun je zelf je IQ verbeteren? Een boeiden les waar we allemaal elke dag mee te maken hebben. Met hier en daar een vrolijke noot kijken we naar deze grens van de wetenschap - hoe denken we eigenlijk?

Als er één terrein is waar de meningen en mythes moeilijk van de wetenschap te scheiden zijn, dan is het wel het terrein van de voedingsleer. Iedereen heeft wel een eigen gedachte over zijn of haar eetgewoonten, gezondheid en gewicht. Er zijn talloze diëten die je kunt volgen. Het ene dieet zegt dat je eiwitten moet eten en vooral geen koolhydraten. Een volgend dieet zegt dat je juist vetten moet eten en geen eiwitten.  Weer een ander dieet geeft aan dat je niet teveel vetten moet binnenkrijgen. Het vreemde is dat elk dieet op korte termijn werkt. Hoe kan dat? En wat zijn koolhydraten, eiwitten en vetten eigenlijk? In dit hoofdstuk kijken we naar de werking van je spijsvertering. Wat gaat erin en wat komt eruit. Wat zijn ‘meningen’ zonder bewijs en wat is wetenschappelijk bewezen goed of slecht voor een mens. De gemiddelde mens, wel te verstaan...

De moeilijkheid bij voedingsleer zit ‘m in dat ‘wetenschappelijke’. Elke dokter heeft wel een eigen gedachte hierover. Is dat wetenschap? De levensmiddelen-industrie betaalt soms de onderzoeken van universiteiten en instituten. Zijn die onderzoeken nog voldoende onafhankelijk? Is het überhaupt wel mogelijk om jarenlang een grote groep ‘vergelijkbare’ mensen te volgen die allemaal hetzelfde eetpatroon moeten aanhouden om de juiste conclusies te kunnen trekken? En ieder mens heeft een unieke lichaamsbeweging, DNA code, mond- en darmflora en hormoonhuishouding. Omdat het zo moeilijk is om gedegen onderzoek te doen, is de voedingsleer dan ook één van de grenzen van de wetenschap. Er is veel fictie. Maar gelukkig ook veel feiten.